ਪੀਐੱਫਏਐੱਸ (PFAS) ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਪਰ- ਅਤੇ ਪੌਲੀਫਲੂਰੋਆਲਕਾਈਲ ਪਦਾਰਥ (Per- and Polyfluoroalkyl Substances)। ਇਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਮੂਹ ਹੈ ਜੋ ਲਗਭਗ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਸਦਾ ਲਈ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣ" (forever chemicals) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਣੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਟੁੱਟਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਪੀਐੱਫਏਐੱਸ ਕਿੱਥੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?
ਪੀਐੱਫਏਐੱਸ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਣੀ, ਤੇਲ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ, ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ:
-
ਨਾਨ-ਸਟਿੱਕ ਕੁੱਕਵੇਅਰ: ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਫਲੋਨ (Teflon) ਕੋਟਿੰਗ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ।
-
ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਦਾਗ-ਰੋਧਕ ਕੱਪੜੇ: ਰੇਨਕੋਟ, ਕਾਰਪੈਟ ਅਤੇ ਫਰਨੀਚਰ।
-
ਭੋਜਨ ਪੈਕਿੰਗ: ਪੀਜ਼ਾ ਬਾਕਸ, ਪੌਪਕੌਰਨ ਬੈਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤੇਲ-ਰੋਧਕ ਪੈਕਿੰਗ।
-
ਨਿੱਜੀ ਦੇਖਭਾਲ ਉਤਪਾਦ: ਕੁਝ ਸ਼ੈਂਪੂ, ਕਾਸਮੈਟਿਕਸ ਅਤੇ ਡੈਂਟਲ ਫਲਾਸ।
-
ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਵਾਲੀ ਝੱਗ (Firefighting Foam): ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆਂ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਅੱਡਿਆਂ 'ਤੇ।
ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ 'ਤੇ ਅਸਰ
ਪੀਐੱਫਏਐੱਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਇਸ ਲਈ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ:
-
ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ: ਇਹ ਰਸਾਇਣ ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
-
ਸਿਹਤ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ: ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕੁਝ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੈਂਸਰ, ਕੋਲੇਸਟ੍ਰੋਲ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ।
ਇਸ ਲਈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਪੀਐੱਫਏਐੱਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਜਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।